تعطیلی؛ سرنوشت فرودگاه ۸۰ ساله

توقف و تعطیلی یکی در میان پروازهای فرودگاه همدان در سال‌های اخیر سرانجام کار این فرودگاه را که عنوان بین‌المللی را یدک می‌کشد به تعطیلی کشاند، به طوری که بعد از پروازهای نوروزی، در ۴ ماه گذشته دیگر هیچ پروازی در این فرودگاه انجام نشده است.
از میان ۵۴ فرودگاه که زیرنظر شرکت فرودگاه‌ها فعالیت می‌کنند، تنها یک فرودگاه، یعنی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) سوددهی دارد؛ این سخنی است که مسئولان صنعت هوانوردی نیز بر آن تاکید دارند و همواره از تلاش برای افزایش سوددهی فرودگاه‌ها سخن گفته‌اند.
به گزارش اخبار اقتصادی و به نقل از صمت ، فرودگاه همدان یکی از فرودگاه‌های زیانده و نیمه‌فعال کشور است که آمار رسمی شرکت فرودگاه‌ها نشان می‌دهد در ۴ ماه گذشته هیچ نشست و برخاستی در آن انجام نشده و در وضعیت تعطیلی به سر برده است. به گفته علی کیخایی، مدیر این فرودگاه، پیش از این پرواز در مسیرهای همدان ـ کیش، همدان ـ تهران و همدان ـ مشهد به طور نامنظم و مقطعی در این فرودگاه انجام می‌شد اما به دلیل استقبال نکردن مسافران و به‌صرفه نبودن پروازها برای شرکت متولی، این پروازها لغو شد.
حالا خبر می‌رسد که قرار است بار دیگر پرواز همدان ـ کیش در این فرودگاه برقرار شود اما آنطور که مدیرعامل شرکت متولی این پروازها می‌گوید، برای به‌صرفه بودن این پرواز باید دستکم ۱۳۵ صندلی هواپیما در هر پرواز این مسیر پر باشد در غیراین صورت بار دیگر این پروازها تعطیل خواهد شد.
در چند سال گذشته مسئولان این فرودگاه تلاش کردند با برقرار کردن پروازهای حج تمتع و حج عمره به کار این فرودگاه رونق بخشند اما این پروازها نیز تنها در سال گذشته برقرار و دوباره تعطیل شد.
فرودگاه بین‌المللی بدون پرواز
فرودگاه همدان با وسعتی حدود ۲۵۰ هکتار در شمال غربی همدان قرار دارد. وجود فرودگاه در استان همدان قدمتی حدود ۸ دهه دارد و فرودگاه جدید این استان نیز از سال ۵۱ در کنار همان فرودگاه قدیم راه‌اندازی شد. یکی از مشکلاتی که از ابتدا کار فرودگاه جدید همدان را دشوار کرده بود، پهنای نامناسب باند این فرودگاه برای نشست و برخاست هواپیماهای بزرگی مانند ایرباس ۳۰۰ بود. این مشکل در سال ۸۸ با اجرای طرح توسعه این فرودگاه رفع شد اما همچنان مشکلاتی در کار است که نه تنها پروزهای بین‌المللی، که پروازهای داخلی این فرودگاه را به تعطیلی کشانده است. به نظر می‌رسد بخش اصلی این مشکلات، نبود برنامه بازرگانی برای جذب مسافر است.
در حالی که هنوز برنامه دقیقی برای راه‌اندازی و توسعه پروازهای داخلی در فرودگاه همدان وجود ندارد، پایانه زیارتی با صرف هزینه‌ای بیش از ۲۳۵ میلیارد ریال در این فرودگاه در دست ساخت است؛ این نکته قابل‌تامل مسئله‌ای است که اعتراض نماینده مردم همدان در مجلس دهم را به دنبال داشته است.
احمد خجسته معتقد است اگرچه با توجه به هدف‌گذاری مسئولان برای بین‌المللی شدن این فرودگاه و درخواست مردم برای برقراری پروازهای زیارتی، وجود چنین پایانه‌ای ضروری است اما در شرایطی که برنامه‌ریزی درستی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های این فرودگاه وجود ندارد، نمی‌توان از این زیرساخت به طور مناسب بهره‌برداری کرد.
او می‌گوید: در چند سال گذشته بیش از ۶۰میلیارد تومان در فرودگاه همدان برای بازسازی و توسعه و تکمیل زیرساخت‌ها و امکانات لازم درجهت بین‌المللی شدن این فرودگاه هزینه شده و در حال حاضر امکان نشست و برخاست هواپیماهای پهن‌پیکر فراهم شده اما این فرودگاه به دلیل برنامه‌ریزی نامناسب به وضعیت فعلی دچار شده است.
آنطور که این نماینده مجلس شورای اسلامی توضیح می‌دهد، نبود برنامه‌ریزی درست از سوی مسئولان در زمان برقرار بودن پروازهای تهران و کیش موجب شد پروازها به‌دست چارترکنندگان بیفتد، در همین حال نامناسب بودن شرایط پروازها موجب کاهش اشتیاق مردم به استفاده از هواپیما شد. به گفته وی، تاکنون همه پروازهای انجام شده در این فرودگاه، پروازهای چارتری بوده و آخرین پروازی که در این فرودگاه فعال بوده پروازهای کیش و مشهد بود که در نوروز ۹۵ متوقف و پرونده پروازهای فرودگاه بسته شد. از سوی دیگر به گفته او در سال‌های گذشته پرواز دوبی نیز در این فرودگاه برقرار شد اما به دلیل استقبال نکردن مسافران، این پروازها کاهش یافت و لغو شد.
پروازها به صرفه نیست
اگرچه مسئولان معتقدند با راه‌اندازی پایانه زیارتی فرودگاه همدان، رونق به پروازهای زیارتی و خارجی این فرودگاه بازمی‌گردد اما آمار شرکت فرودگاه‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته تعداد این پروازها کمتر از ۱۰ پرواز در ماه بوده که به نظر می‌رسد حتی در صورت راه‌اندازی دوباره هم این میزان پرواز نمی‌تواند پاسخگوی هزینه‌های بالای این فرودگاه برای توسعه پایانه زیارتی و هزینه‌های شرکت‌های برقرارکننده پروازها باشد. آنهم در شرایطی که این فرودگاه در یکی دو سال گذشته افت شدید فعالیت و در ۴ ماه گذشته کاهش صد درصدی نشست و برخاست بار و مسافر را شاهد بوده است.
مهم‌ترین دلیل کاهش پروازها در فرودگاه همدان در سال‌های گذشته را استقبال نکردن مسافران از پروازها می‌دانند؛ گویا شرکت‌های خصوصی اعلام کرده‌اند برای آنها برقراری پروازهایی که تنها چند مسافر در آنها حضور دارد، به‌صرفه نیست.
مدیرعامل فرودگاه همدان می‌گوید: برای به‌صرفه بودن پروازهای برنامه‌ای و جلوگیری از تعطیلی فرودگاه، باید دستکم ۵۰ نشست و برخاست در طول روز در فرودگاه انجام شود؛ امری که در حال حاضر و با توجه به استقبال پایین مسافران امکان‌پذیر نیست. به گفته کیخایی، تلاش برای راه‌اندازی پروازهای عتبات و حج و پرواز در مسیرهای خارجی مانند دوبی در راستای حفظ همین ترافیک بوده هرچند تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است. به گفته کیخایی در ۵ سال گذشته ۲۶ میلیارد تومان فقط در سطوح عملیات و تجهیزات پروازی هزینه و سالن قدیمی فرودگاه نیز بهسازی شده است.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد راه‌اندازی آزادراه ساوه ـ همدان از سال گذشته نیز در کاهش بار سفرهای هوایی همدان نقش مهمی داشته است زیرا با استفاده از این آزادراه و آزادراه تهران ـ ساوه، مسافران می‌توانند در سفری ۳ ساعته خود را از تهران به همدان برسانند و در گرانی بلیت هواپیما و ارزان بودن سوخت، سفر جاده‌ای با خودرو شخصی یا اتوبوس برای آنها به‌صرفه‌تر به نظر می‌رسد. از سوی دیگر نظر برخی کارشناسان دیگر حوزه هوایی بر این است که همه فرودگاه‌ها نمی‌توانند سوددهی داشته باشند و برخی از آنها با اهداف توسعه‌ای راه‌اندازی شده‌اند و باید همیشه حتی در نبود پرواز، فعال باشند. این نظر مبتنی بر این است که رفت و آمد دانشجویان، مسئولان و نمایندگان مجلس به شهرها و رساندن نیرو و خدمات امدادی در زمان حوادث، بخشی از دلایل احداث فرودگاه در شهرهایی است که مردم اشتیاق یا نیاز چندانی به استفاده از حمل‌ونقل هوایی ندارند.
در این زمینه پاسخ یکی دیگر از نمایندگان همدان قابل‌تامل است. مهدی مفتح، نماینده مجلس دهم ضمن اظهار بی‌اطلاعی درباره تعطیلی فرودگاه همدان، می‌گوید این مسئله قابل بررسی است زیرا این پاسخ از این نظر قابل تامل است که نماینده‌های مجلس شورای اسلامی یکی از اصلی‌ترین قشرهایی هستند که در سرپانگه‌داشتن فرودگاه‌ها به نیازهای آنها توجه می‌شود و وقتی آنها از فرودگاه شهر خود استفاده نمی‌کنند چگونه می‌توان از مردم عادی با نیازهای کمتر و با سطح درآمد کمتر انتظار داشت بار درآمدزایی فرودگاه‌ها را به دوش بکشند.
بررسی سایت فرودگاه همدان نیز نشان می‌دهد تعطیلی پروازهای این فرودگاه در ۴ ماه گذشته، سایت این فرودگاه را تبدیل به سایتی تبلیغاتی کرده است که به جز اطلاعاتی فنی درباره فرودگاه، هیچ نشانی از مقاصد پروازی قبل یا مقاصدی که برای برقراری پرواز به آنها برنامه‌ریزی شده، وجود ندارد.
الزامات توسعه هوانوردی در همدان
استان همدان ۲۰ هزار کیلومتر مساحت و یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و با توجه به اینکه دروازه ورودی استان‌های غربی محسوب می‌شود، فعالیت فرودگاه در این استان ضروری به نظر می‌رسد و می‌تواند به استان‌های همجوار نیز خدمات‌رسانی کند. همانطور که سال گذشته در زمان برقراری پروازهای حج، کردستانی‌ها نیز از این فرودگاه برای اعزام به عربستان استفاده کردند.
از سوی دیگر در شرایطی که راه‌آهن غرب هنوز فعال نیست، فرودگاه می‌تواند یکی از شیوه‌های مهم دسترسی آسان به استان‌های مرکزی، شرقی و جنوبی برای همدان باشد.
در حالی که راه‌اندازی آزادراه ساوه ـ همدان را یکی از دلایل کاهش فعالیت فرودگاه همدان در سال گذشته می‌دانند در حال حاضر جاده‌های دیگری همچون بزرگراه همدان ـ سنندج و همدان ـ کرمانشاه نیز در دست احداث هستند که می‌توانند تهدیدی دوچندان برای مسیرهای پروازی همدان باشند. بنابراین به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی جامع و همه‌جانبه‌نگر در زمان راه‌اندازی دوباره پروازهای این فرودگاه و ساخت پروژه‌های زیرساختی در کشور مانند آزادراه ساوه ـ همدان ضروری است.
یکی دیگر از دلایل استقبال نکردن از حمل‌ونقل هوایی در همدان را می‌توان به شرایط اقتصادی مردم در غرب کشور نسبت داد. با توجه به اینکه استان‌های غربی جزو مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور دسته‌بندی می‌شوند، به نظر می‌رسد پرداخت هزینه‌های دسترسی به فرودگاه و استفاده از هواپیما برای مردم این استان‌ها چندان به صرفه نیست.
به نظر می‌رسد ضروری است در این استان‌ها تا زمان پاگرفتن پروازها، تا چند سال یارانه یا مشوقی برای سوار شدن به هواپیما در نظر گرفته شود؛ آنهم در شرایطی که با وجود آزادراه ساوه ـ همدان در مدت ۳ ساعت مردم می‌توانند خود را از همدان به پایتخت برسانند. ‌
از سوی دیگر به نظر می‌رسد حضور شرکت‌های گردشگری باتجربه در همدان ضروری است تا بتوانند با بررسی وضعیت نیازهای مردم منطقه، پروازهای برنامه‌ای مناسبی در این استان برقرار و اقدام به جذب مسافر کنند.
تعطیلی فرودگاه بین‌المللی همدان در حالی رقم خورده است که فرودگاه‌های استان‌های همسایه همچون کرمانشاه و سنندج که در سال‌های گذشته مشکلات مشابهی را تجربه کردند، در حال رشد هستند و در ماه‌های گذشته افزایش فعالیت داشته‌اند. بنابراین توجه بیش از پیش مسئولان به بهسازی وضعیت این فرودگاه و ترغیب مردم به استفاده از آن ضروری به نظر می‌رسد؛ در غیراین صورت رفع مشکلات دشوارتر خواهد شد. ‌